उज्यालाका आशहरु

विशद

सल्बलाउँछन् छातीभित्र सपनाका रासहरु
उदाउँछन् बिहानीमा उज्यालाका आशहरु

फाटेको यो फरियाले के बित्ला र सिङ्गो जिवन
मुटु काँप्छ जसै साँझ रित्ता हुन्छन् गासहरु

हँसियाको कोलाहलमा रगत छट्पटाउँछ सधै
चिथोरिन्छन् जब आँशु राता हुन्छन् घाँसहरु

बिछ्यौनामै जून पनि रोइरहे जस्तै लाग्छ
किन देख्छु सधै राती ताराका यी लाशहरु

आँशु पुछी अब कोर्छु मेरै हँसियाको कथा
अनि लेख्छु किन बन्छन् मालिक अनि दासहरु

नयाँ शासन चाहिए जस्तो छ ।

जोतारे धाइवा

कुनै ठूलै कुरामा उसको दिमाग गाडिए जस्तो छ
उसलाई साँच्चै अब नयाँ शासन चाहिए जस्तो छ ।

भए-रहेका कसैलाई पनि सीधा नजरले हेर्दिनँ भन्छ,
सबका सब उसका आँखामा नाङ्गिए जस्तो छ ।

घ्याम्पो त हैन होला जुन उसले छामेको छ भर्खरै,
दौराभित्रका पेटमा सिङ्‌गै ढुकुटी राखिए जस्तो छ ।

किन अग्ला पर्खाल ठड्याइएका हँ यो सहरमा ?
कुनै जाली योजना बुन्‍नलाई खेल थालिए जस्तो छ ।

घाम पनि खै लाग्दैन यहाँ झरी पनि खै पर्न छाड्यो,
यहाँको दुश्‍चक्रदेखि त प्रकृति नै आत्तिए जस्तो छ ।

यस्तो भाँडभैलो किन ?

संगीतश्रोता

पसिना त्यो हाम्रो थियो, उसको भयो थैलो किन?
अझै उही सुकिलो छ हाम्रै आङ मैलो किन?

कैले राति साँध सार्छ, कैले बाढी लगाइदिन्छ
तल्लाघरे हेपाहाले घच्घचाउँछ दैलो किन?

हाम्रो घरको भित्री कुरा हामीलाई नै थाहा होला
टाँठो-बाठो हुन खोज्छ खोलापारे कैलो किन?

विद्रोहका सयौं गजल गुन्जँदैछन् सडकमा
फेरि उसकै महलमा थोत्रो गजल पैलो किन?

सारंगी र मादलको ताल खोज्छन् श्रोताहरु
हो-हल्लामा हाहा-हूहू यस्तो भाँडभैलो किन?

मारिएकी नारीहरु

शकुन आँशु

जिउँदै घाँटी निमोठी मारिएकी नारीहरु
बोल खोल रापिएर खारिएकी नारीहरु

समानताको अंश खोज्दै एकाएक उठौँ मािथ
मान्छेबाट मान्छे तल झारिएकी नारीहरु

लेखान्तको कुरा हुन्न चेतनाको कुरा हुन्छ
बिना न्याय धकेलेरै सारिएकी नारीहरु

घरैभित्र हेलिएर घरैभित्र मर्ने मान्छे
तिनै हुन् गृहबन्दी पारिएकी नारीहरु

जून मन लाग्यो

मुना निश्चल

बाँसुरीको मन्द-मन्द धुन मन लाग्यो
अँध्यारोलाई भगाउने जून मन लाग्यो

बोलू-चलूँ आज्ञा छैन जुठेल्नोमै बन्दी नारी
बन्द कोठा मन्द आवाज रुन मन लाग्यो

चल्ला जति कता पसे सिकारीको चहलपहल
आधा-आकाश उडीउडी छुन मन लाग्यो

युगौं-युग चौका हेरी सही बस्ने मौका हैन
हितको लागि बग्ने शुद्ध खून मन लाग्यो

जिऊँ शानसँग

बूँद राना

जिऊँ शानसँग मरौँ शानसँग
नितान्त नौलो पहिचानसँग

खडेरी सहेको बिरुवाले भन्थ्यो
चिनाजान भर्खर भयो ज्ञानसँग

मभित्र मबाट कमी खोजिँदैछ
नतान मलाई गुणगाणसँग

लडी कालसँग बरु मर्नु जाती
तर ज्यून गाह्रो अपमानसँग

विनाभोज भेटी ऊ बाँच्दैन आफै
किन हात थापूँ म भगवानसँग

निरङ्कुशता ढल्छ एकदिन

सन्त थलङ

आफैभित्र खोकि्रएर निरङ्कुशता ढल्छ एकदिन
उन्मुक्तिको फूल फुल्ने शासन पनि चल्छ एकदिन

सधै कहाँ टिक्न सक्छ भ्रम छर्ने व्यवस्था यो
जनतासामु कहाँ टिक्छ पहाड पनि गल्छ एकदिन

अँध्यारोको स्तूतिमा जति भजन गाऊ तिमी
थाहै नपाई चेतनाको दीप पनि बल्छ एकदिन

पौरखी हातहरुले सिन्चेपछि तातो श्रम
मरु्भूमि किन नहोस् मोतीदाना फल्छ एकदिन

चैत-बैशाखको धुपमा डढेलो सल्केपछि
अनकन्टार जङ्गल पनि क्षणभरमै जल्छ एकदिन

माटो खै त दाजै ?

जीवन चामलिङ

पुर्खाको आवादी माटो खै त दाजै ?
उभौली चढेको बाटो खै त दाजै ?

तिम्रो चेतनालाई यही हो प्रश्न
भास्मे खोरियाको पाटो खै त दाजै ?

हामीले ओढेको आकास हेर त !
रंगीन इन्द्रेणीको रातो खै त दाजै ?

इतिहासको थुप्रै सन्ध्यामा
हेपिएको घाऊ खाटो खै त दाजै ?

कुटियौ थिचियौ र लुटियौ
लिएको बदला साटो खै त दाजै ?

मान्छे यहाँका

रवि प्रांजल

मान्छे यहाँका पुराना देखेँ
आँखा भएका काना देखेँ

जहाँ ओत लागेको छु
जीर्ण त्यहाँ छाना देखेँ

बिना अपराध कैदी छु
घरलाई नै थाना देखेँ

‘कथा’ भयो ‘हरिश्चन्द्र’
फटाहाको जमाना देखेँ

बैरी भए सारा दुनिया
‘मित्र’ एक-दुई जना देखेँ

सुनाउँदिन अब गजल
समय काट्ने बहाना देखेँ

‘रवि’ लाई कुन्नि के भो
आफन्त नै विराना देखेँ ।

सङ्घर्ष जिन्दगीको

सप्रेम अर्चना

सङ्घर्ष जिन्दगीको खारिन्छ एकचोटि
यो जिन्दगी सुनौलो पारिन्छ एकचोटि

नौलो बहार डाक्ने आशा फुलाउने त्यो
यौटा नयाँ बिरूवा सारिन्छ एकचोटि

माया दिएर कोही चाहन्छ जित्न युद्ध
साँच्चै विभोर बन्दै हारिन्छ एकचोटि

लड्छौँ मिलेर हामी अन्यायका विरुद्ध
कालो परम्परा यो मारिन्छ एकचोटि